“IUCN ची लाल यादी” ही धोक्यात असलेल्या खालीलपैकी कोणत्या प्रजातींसंदर्भात जगातील सर्वात व्यापक माहिती देते.

(i) प्राणी

(ii) वनस्पती

(iii) बुरशी

(i), (ii) व (iii) हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

निसर्ग संवर्धनासाठीची आंतरराष्ट्रीय संघटना:

• IUCN ही एकप्रकारची सदस्यत्व संघटना आहे, जी अनन्यपणे सरकारी तसेच नागरी समाज संस्थांनी बनलेली आहे.
• 1948 साली याची निर्मिती करण्यात आली, जे नैसर्गिक जगाची स्थिती तसेच त्याचे रक्षण करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या उपाययोजनांसाठीचे एक जागतिक प्राधिकरण आहे.
• याचे मुख्यालय स्वित्झर्लंडमध्ये स्थित आहे.
• IUCN ची लाल यादी ही प्राणी, बुरशी तसेच वनस्पती प्रजातींच्या संवर्धन स्थितीचे मूल्यांकन करण्यासाठी सर्वात व्यापक, वस्तुनिष्ठ जागतिक दृष्टीकोन म्हणून ओळखली जाते. म्हणून, पर्याय (4) योग्य आहे.
• प्रजातींच्या नामशेष होण्याच्या धोक्याचे मूल्यांकन करण्यासाठी याद्वारे परिमाणात्मक निकषांच्या संचांचा वापर केला जातो. हे निकष बहुतांश प्रजाती आणि जगातील सर्व प्रदेशांशी संबंधित आहेत.
• IUCN ची लाल यादी, मूल्यांकन केलेल्या प्रजातींच्या नामशेष होण्याच्या धोक्याची श्रेणीनुसार व्याख्या करतात.
• एकूण नऊ श्रेण्या, NE (मूल्यांकन न केलेली) ते EX (विलुप्त) पर्यंत विस्तारेल्या आहेत. ज्यातील गंभीर  संकटग्रस्त (CR), संकटग्रस्त (EN), आणि दुर्बल (VU) प्रजाती या नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहेत असे मानले जाते.
• हे जैवविविधतेच्या स्थितीसाठी सर्वात अधिकृत मार्गदर्शक म्हणून ओळखले जाते.
• हे SDGs आणि Aichi लक्ष्यांसाठी देखील एक प्रमुख सूचक आहे.