जागतिक संघटना MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for World Organisations - मोफत PDF डाउनलोड करा

योग्य उत्तर पर्याय 2 आहे.

In News 

• UNFPA ने प्रकाशित केलेल्या आणि "द रिअल फर्टिलिटी क्रायसिस" या शीर्षकाच्या 2025 च्या जागतिक लोकसंख्या अहवालात असे दिसून आले आहे की तीनपैकी एका भारतीय प्रौढ व्यक्तीला अनपेक्षित गर्भधारणेचा सामना करावा लागतो आणि अनेकांना प्रजनन उद्दिष्टे पूर्ण होत नाहीत.

Key Points 

• विधान 1: UNFPA पूर्णपणे सरकारे, आंतरसरकारी संस्था, खाजगी देणगीदार आणि व्यक्तींच्या स्वैच्छिक देणग्यांद्वारे समर्थित आहे. ते संयुक्त राष्ट्रांच्या नियमित बजेटमधून निधी दिले जात नाही . म्हणून, विधान 1 अयोग्य आहे.
• विधान II: UNFPA चे मूळ नाव संयुक्त राष्ट्र लोकसंख्या क्रियाकलाप निधी असे होते, आणि जरी 1987 मध्ये त्याचे नाव बदलले गेले असले तरी, "UNFPA" हे संक्षिप्त रूप कायम ठेवण्यात आले. म्हणून, विधान II बरोबर आहे.
• विधान III: UNFPA प्राथमिक आकडेवारी गोळा करण्याची जबाबदारी घेत नाही , परंतु लोकसंख्या गणना आणि विषयगत सर्वेक्षण करण्यासाठी ते देशांना तांत्रिक आणि आर्थिकदृष्ट्या मदत करते . म्हणून, विधान III बरोबर आहे.

Additional Information 

• मुख्यालय: न्यू यॉर्क
• स्थापना: 1968
• लक्ष केंद्रित क्षेत्रांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
  • प्रजनन आरोग्य (कुटुंब नियोजन, मातृत्व काळजी, लैंगिक आजार),
  • विकसित आणि विकसनशील दोन्ही देशांसाठी लोकसंख्या धोरणे,
  • लिंग समानता , विशेषतः शिक्षण आणि आरोग्य क्षेत्रात.
• UNFPA केवळ राष्ट्रीय सरकारांच्या विनंतीवरूनच काम करते.

G–20 हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

G20 शिखर परिषद 2023:

• भारत, त्याच्या इतिहासात प्रथमच 2023 च्या G20 शिखर परिषदेचे आयोजन करणार आहे.
• G20 किंवा ग्रुप ऑफ ट्वेंटी हा एक आंतरसरकारी मंच आहे, ज्यामध्ये अर्जेंटिना, ऑस्ट्रेलिया, ब्राझील, कॅनडा, चीन, फ्रान्स, जर्मनी, भारत, इंडोनेशिया, इटली, जपान, रिपब्लिक ऑफ कोरिया, मेक्सिको, रशिया, सौदी अरेबिया, दक्षिण आफ्रिका, तुर्की, ब्रिटन व अमेरिका हे 19 देश आणि युरोपियन युनियनचा समावेश आहे.
• 1999 मध्ये आशियाई आर्थिक संकटानंतर जागतिक आर्थिक आणि वित्तीय मुद्द्यांवर चर्चा करण्यासाठी वित्तमंत्री आणि केंद्रीय बँकांच्या गव्हर्नरांसाठी एक मंच म्हणून G20 ची स्थापना करण्यात आली होती.
• G20 शिखर परिषद, दरवर्षी एका फिरत्या अध्यक्षाच्या नेतृत्वाखाली आयोजित केली जाते.
• भारताच्या G20 अध्यक्षपदाची संकल्पना - “वसुधैव कुटुंबकम” किंवा “एक पृथ्वी · एक कुटुंब · एक भविष्य” अशी होती - जी महाउपनिषदातील प्राचीन संस्कृत मजकुरातून घेतली गेली आहे.
• 2023 च्या शिखर परिषदेत बांगलादेश, इजिप्त, मॉरिशस, नेदरलँड्स, नायजेरिया, ओमान, सिंगापूर, स्पेन आणि UAE हे देश विशेष पाहुणे म्हणून आमंत्रित आहेत.
• भारताने संयुक्त राष्ट्रसंघ, IMF, जागतिक बँक, WHO, WTO इत्यादी विविध महत्त्वाच्या संघटनांनाही आमंत्रित केले आहे.
• G20 सदस्य जागतिक GDP च्या सुमारे 85%, जागतिक व्यापाराच्या 75% पेक्षा जास्त आणि जगातील लोकसंख्येच्या सुमारे दोन तृतीयांश प्रतिनिधित्व करतात.

पर्याय 2 योग्य आहे.

In News

• भारताच्या पंतप्रधानांनी अलीकडेच (6-7 जून, 2025) फ्रान्समधील नीस येथे CDRI आयोजित आपत्ती प्रतिरोधक पायाभूत सुविधांवरील आंतरराष्ट्रीय परिषदेला (ICDRI) संबोधित केले आहे.

Key Points

• विधान I: CDRI करार-आधारित नसून त्याचे मुख्यालय जिनिव्हा येथे नाही. ही नवी दिल्ली, भारत येथे स्थित एक स्वयंसेवी जागतिक भागीदारी आहे. म्हणून, विधान I अयोग्य आहे.
• विधान II: CDRI चे प्राथमिक उद्दिष्ट हवामान आणि आपत्ती जोखमींसाठी लवचिक पायाभूत सुविधांना प्रोत्साहन देणे आहे. म्हणून, विधान II योग्य आहे.
• विधान III: यामध्ये एक व्यापक बहु-भागधारक आधार समाविष्ट आहे: जसे राष्ट्रीय सरकारे, संयुक्त राष्ट्रांच्या संस्था, खाजगी क्षेत्र आणि शैक्षणिक संस्था. म्हणून, विधान III योग्य आहे.
• विधान IV: हे 2019 मध्ये भारत सरकारने संयुक्त राष्ट्रांच्या आपत्ती जोखीम कमी करण्याच्या कार्यालयाच्या (UNDRR) पाठिंब्याने सुरू केले होते. म्हणून, विधान IV योग्य आहे.
• विधान V: CDRI मध्ये 46 सदस्य देश आणि 8 भागीदार संघटना आहेत, ज्यांची संख्या 100 पेक्षा जास्त नाही. म्हणून, विधान V अयोग्य आहे.

पर्याय 2 योग्य आहे.

In News

• भारतीय लवाद परिषदेने लंडन आंतरराष्ट्रीय वाद सप्ताह (LIDW) 2025 दरम्यान, त्यांच्या आंतरराष्ट्रीय परिषदेच्या 3 ऱ्या आवृत्तीचे आयोजन केले होते, ज्यामध्ये भारत-ब्रिटन व्यावसायिक वाद निराकरणावर लक्ष केंद्रित केले गेले होते.

Key Points

• ICA ची स्थापना लवाद आणि सामंजस्य अधिनियम, 1996 अंतर्गत झालेली नसून, ती एक वैधानिक संस्था देखील नाही. ती 1965 मध्ये एक विशेष लवाद संस्था म्हणून, 1996 च्या कायद्याच्या खूप आधी स्थापन करण्यात आली होती. म्हणून, विधान I अयोग्य आहे.
• ICA ही एक ना-नफा संस्था आहे आणि सोसायटी नोंदणी अधिनियम, 1860 अंतर्गत नोंदणीकृत आहे. म्हणून, विधान II योग्य आहे.
• ICA ची स्थापना भारत सरकार आणि FICCI च्या संयुक्त पुढाकाराने झाली होती, ज्यामुळे ती मध्यस्थीमध्ये एक प्रमुख संस्थात्मक संस्था बनली. म्हणून, विधान III योग्य आहे.

Additional Information

• ICA चे मुख्य कार्य म्हणजे किफायतशीर आणि कार्यक्षम मध्यस्थीचे व्यवस्थापन करणे.
• हे पर्यायी विवाद निराकरण (ADR) मध्ये क्षमता बांधणीला देखील प्रोत्साहन देते.
• सुरुवातीपासून शेवटपर्यंत मध्यस्थीचे नियमन करणारे ICA चे स्वतःचे प्रक्रियात्मक नियम आहेत.
• त्याचे मुख्यालय नवी दिल्ली येथे आहे.

पर्याय 2 योग्य आहे.

In News

• दक्षिण-दक्षिण सहकार्याद्वारे विकसनशील देशांमध्ये कृषी परिवर्तनाला पाठिंबा देण्यासाठी ICRISAT आणि RIS ने एक नवीन उत्कृष्टता केंद्र सुरू केले आहे.

Key Points

• विधान 1: ICRISAT चे मुख्यालय नैरोबीमध्ये नाही, तर हैदराबाद, तेलंगणा, भारत येथे आहे. त्याचे प्रादेशिक केंद्र नैरोबी (केनिया) आणि बामाको (माली) येथे आहेत. म्हणून, विधान 1 अयोग्य आहे.
• विधान 2: ICRISAT हे ज्वारी, बाजरी, हरभरा, तूर आणि भुईमूग यासारख्या शुष्क जमिनीतील पिकांवर काम करते, तांदूळ किंवा गहू यावर नाही, जे त्याचे प्राथमिक लक्ष्य नाही. म्हणून, विधान 2 अयोग्य आहे.
• विधान 3: 13 उप-सहारा देशांमध्ये अन्न सुरक्षा सुधारणाऱ्या उष्णकटिबंधीय शेंगा प्रकल्पासाठी ICRISAT ला 2021 च्या आफ्रिका अन्न पारितोषिकाने सन्मानित करण्यात आले होते. म्हणून, विधान 3 योग्य आहे.
• विधान 4: ICRISAT ची स्थापना 1972 मध्ये भारत सरकार आणि CGIAR यांच्यातील करारानुसार झाली, विशेषतः हरित क्रांती उपक्रमाअंतर्गत नाही. म्हणून, विधान 4 योग्य आहे.

Additional Information

• ICRISAT ही एक ना-नफा, गैर-राजकीय संस्था आहे.
• शुष्क उष्णकटिबंधीय प्रदेशात हवामान लवचिकता आणि अन्न सुरक्षा निर्माण करणे हे याचे ध्येय आहे.
• हे लहान शेतकरी आणि शाश्वत कृषी पद्धतींवर लक्ष केंद्रित करते.

योग्य उत्तर जर्मनी आहे.

Key Points

• 1 जानेवारी रोजी, जर्मनीने G7 चे अध्यक्षपद स्वीकारले.
  • 26 ते 28 जून 2022 या कालावधीत 2022 G7 शिखर परिषद  बव्हेरियन आल्प्समध्ये होणार आहे.
  • G7, किंवा "ग्रुप ऑफ सेव्हन" मध्ये यूएस, कॅनडा, जपान, फ्रान्स, यूके, इटली आणि जर्मनी यांचा समावेश आहे .
  • जून 2021 च्या शिखर परिषदेत, G7 नेत्यांनी 2.3 अब्ज लसीचे डोस वितरित करण्यास सहमती दर्शवली.
  • कोव्हॅक्स लसीकरण युतीमध्ये जर्मनी हा दुसरा सर्वात मोठा दाता आहे.

Additional Information

• ग्रुप ऑफ सेव्हन हा कॅनडा, फ्रान्स, जर्मनी, इटली, जपान, युनायटेड किंगडम आणि युनायटेड स्टेट्स यांचा समावेश असलेला आंतर-सरकारी राजकीय मंच आहे.
  • त्याची स्थापना 1975 मध्ये झाली.

चीन SAARC चा सदस्य नाही.

SAARC ही क्षेत्रीय सहकार्याची दक्षिण आशियाई संघटना आहे, जी एक प्रादेशिक आंतरशासकीय संस्था आहे.

भारत, अफगाणिस्तान, पाकिस्तान, भूतान, नेपाळ, मालदीव, श्रीलंका आणि बांगलादेश हे सदस्य देश आहेत.

युक्ती:  MBBS PAIN

M - मालदीव, B - भूटान, B - बांगलादेश, S - श्रीलंका, P - पाकिस्तान, A - अफगाणिस्तान, I - भारत, N - नेपाळ

योग्य उत्तर  फाउंडेशन फॉर एनव्हायरोनमेंटल एड्युकेशन आहे.

• द ब्लू फ्लॅग कार्यक्रम फाउंडेशन फॉर एनव्हायरोनमेंटल एड्युकेशन  या संस्थेच्या वतीने अंमलात आणला गेला. 
• या संस्थेचे मुख्यालय डेन्मार्क मधील कोपेनहेगेन येथे आहे.

यांची बातमी महत्त्वाची का आहे?

• पहिल्याच प्रयत्नात 10 समुद्रकिनारे ब्लू फलाग प्रमाणपत्राने सन्मानित झालेले भारत हे पहिले राष्ट्र बनले आहे. या प्रमाणपत्राने प्रमाणित झालेल्या भारतातील समुद्र किनाऱ्याममध्ये शिवराजपूर (द्वारका - गुजरात),घोघळा (दीव ),कसारकोड  आणि पडुबिदरी (कर्नाटक ), कप्पाड (केरळ),ऋषीकोंड (अरुणाचल प्रदेश ), गोल्डन बीच (ओडिशा ) आणि राधानगर (अंदमान व निकोबार बेटे ) या समुद्र किनाऱ्यांचा समावेश होतो.

• ब्लू फ्लॅग हा पुरस्कार नयनरम्य समुद्र किनारे ,सुंदर बंदरे आणि शाश्वत नौकानयन पर्यटन व्यवसायाला पुढे नेणाऱ्या लोकांना दिला जातो. 
•  पर्यावरणीय , शैक्षणिक सुरक्षा आणि सुलभता या काही पात्रता पूर्ण करणाऱ्या आणि त्या अबाधित राखणाऱ्यांना या पुरस्काराने सन्मानित केले जाते. 

• इंटरनॅशनल कोर्ट ऑफ जस्टिस (आंतरराष्ट्रीय न्यायालय) हे UN चे प्रमुख न्यायिक अंग आहे ज्याची स्थापना जून 1945 मध्ये झाली.
• न्यायालयाचे आसन नेदरलँड्समधील हेग येथील पीस पॅलेस येथे आहे.

योग्य उत्तर अर्जेंटिना, मेक्सिको, दक्षिण आफ्रिका आणि तुर्की आहे.

• G20 हा जागतिक आर्थिक सहकार्यासाठी कार्यरत असलेला एक आंतरराष्ट्रीय मंच आहे.
• त्याचे 20 देश सदस्य आहेत आणि हे देश खालीलप्रमाणे आहेत-
• अर्जेंटिना, ऑस्ट्रेलिया, ब्राझील, कॅनडा, चीन, फ्रान्स, जर्मनी, भारत, इंडोनेशिया, इटली, जपान, कोरिया प्रजासत्ताक, मेक्सिको, रशिया, सौदी अरेबिया, दक्षिण आफ्रिका, तुर्की, युनायटेड किंगडम, युनायटेड स्टेट्स आणि युरोपियन युनियन. त्यामुळे पर्याय 1  बरोबर आहे.
• G20 सदस्यांचा जागतिक अर्थव्यवस्थेत 85 टक्के वाटा असून जागतिक व्यापारात 75 टक्के वाटा आहे आणि जगाच्या लोकसंख्येच्या दोन तृतीयांश लोकसंख्या या  देशांमध्ये राहते.
• G20 ची स्थापना 1999 मध्ये झाली आणि तिचे सध्याचे अध्यक्ष  जिउसप्पे कांते हे आहेत.
• कॅनडाचे अर्थमंत्री पॉल मार्टिन यांची प्रथम अध्यक्ष म्हणून निवड करण्यात आली होती आणि जर्मनीचे अर्थमंत्री हान्स इचेल यांनी उद्घाटन बैठकीचे आयोजन केले होते.

Additional Informationकाही महत्त्वाचे आंतरराष्ट्रीय गट आणि सदस्य देशांची यादी खालीलप्रमाणे आहे- 

• ADB - आशियाई विकास बँक 19 डिसेंबर 1966 रोजी स्थापन झाली आणि ADB चे आता 68 सदस्य आहेत.
• G7 - कॅनडा, फ्रान्स, जर्मनी, इटली, जपान, यूके आणि यूएसए.
• SCO- 2001 मध्ये स्थापना करण्यात आली, सदस्य देश: चीन, कझाकिस्तान, किर्गिस्तान, रशिया, ताजिकिस्तान, पाकिस्तान, भारत आणि उझबेकिस्तान.
• BBIN इनिशिएटिव्ह- याची स्थापना 2016 मध्ये झाली. सदस्य देश: बांगलादेश, भूतान, भारत आणि नेपाळ, 
• BIMSTEC-  सदस्य देश: बांगलादेश, भूतान, भारत, म्यानमार, नेपाळ, श्रीलंका आणि थायलंड.

Key Points

• 2020 G20 शिखर परिषद-
• G20 शिखर परिषदेला औपचारिकपणे "वित्तीय बाजार आणि जागतिक अर्थव्यवस्थेवरील शिखर परिषद” म्हणून ओळखले जाते.
• सौदी अरेबिया 2020 मध्ये G-20 नेत्यांच्या शिखर परिषदेचे आयोजन करत आहे.
• आणि स्पेन, जॉर्डन, सिंगापूर आणि स्वित्झर्लंड हे आमंत्रित देश आहेत.

• संयुक्त राष्ट्रांच्या सहा अधिकृत भाषा आहेत.
• या भाषा अरबी, चीनी, फ्रेंच, इंग्रजी, रशियन आणि स्पॅनिश आहेत. यूएनची सर्व अधिकृत कागदपत्रे या सहा भाषांमध्ये लिहिली आहेत.
• संयुक्त राष्ट्रांच्या अधिकृत भाषेसाठी बंगाली, हिंदी, पोर्तुगीज आणि तुर्की या नवीन भाषा प्रस्तावित आहेत.

यूएनच्या अधिकृत भाषा लक्षात ठेवण्याची युक्ती –  FACERS

F  - फ्रेंच
A - अरबी
C - चीनी
E - इंग्रजी
R - रशियन
S - स्पॅनिश

योग्य उत्तर 2 वर्षे आहे.

Key Points

• संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद ही आंतरराष्ट्रीय शांतता आणि सुरक्षा राखण्याच्या उद्देशाने संयुक्त राष्ट्रांच्या सहा प्रमुख अंगांपैकी एक आहे.
• संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदेचे 5 स्थायी सदस्य आहेत ज्यांना स्थायी पाच, बिग फाइव्ह किंवा P5 असेही संबोधले जाते.
• चीन, फ्रान्स, रशिया, युनायटेड किंगडम आणि अमेरिकेची संयुक्त राष्ट्रे हे संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदेचे स्थायी सदस्य आहेत.

Important Points

• अस्थायी सदस्य
  • सुरक्षा परिषदेचे 10 अस्थायी सदस्य आहेत.
  • सुरक्षा परिषदेचे स्थायी सदस्य दोन तृतीयांश बहुमताने निवडले जातात, त्यापैकी पाच आफ्रिकन आणि आशियाई देशांतील आहेत.
  • भारत आठव्यांदा UNSC चा अस्थायी सदस्य बनला आहे.
  • संयुक्त राष्ट्र महासभेद्वारे 1 जानेवारीपासून दोन वर्षांच्या कालावधीसाठी अस्थायी सदस्यांची निवड केली जाते, प्रत्येक वर्षी पाच सदस्यांची बदली होते.

योग्य उत्तर 1121 आहे.

 Key Points

• जागतिक वारसा स्थळ म्हणजे UNESCO (संयुक्त राष्ट्र शैक्षणिक, वैज्ञानिक आणि सांस्कृतिक संस्था) द्वारे प्रशासित एका आंतरराष्ट्रीय कराराने कायदेशीर संरक्षण असलेले क्षेत्र आहे.
• हे स्थळे संयुक्त राष्ट्रांच्या जागतिक सांस्कृतिक आणि नैसर्गिक वारशाच्या संरक्षणासंबंधीच्या करारा अंतर्गत “उत्कृष्ट सार्वत्रिक मूल्य” असल्याचे घोषित केले जातात.
• जून 2020 पर्यंत, UNESCO ने 1121 जागतिक वारसा स्थळे संरक्षित केली आहेत.
• UNESCO ने ही स्थळे सांस्कृतिक, नैसर्गिक आणि मिश्र अशाप्रकारे वर्गीकृत केली आहेत.
• UNESCO ने 1978 मध्ये संरक्षित ठिकाणांची पहिली यादी प्रकाशित केली.
• UNESCO ची संरक्षित ठिकाणांची पहिली यादी प्रकाशित करताना फक्त 12 जागतिक वारसा स्थळे होती.
• यादीतील पहिले जागतिक वारसा स्थळ गॅलापागोस बेटे होते.

 Mistake Points

• फेब्रुवारी 2025 पर्यंत, UNESCO च्या जागतिक वारसा यादीत 168 देशांतील 1,223 स्थळांचा समावेश आहे.

अधिक माहितीसाठी:- https://whc.unesco.org/en/list/

योग्य उत्तर पर्याय 2 म्हणजे ​आंतरराष्ट्रीय शुद्ध आणि रसायनशास्त्र संस्था आहे.

• युनेस्को:
  • ही संयुक्त राष्ट्र शैक्षणिक, वैज्ञानिक आणि सांस्कृतिक संस्था आहे.
  • हे शिक्षण, विज्ञान आणि सांस्कृतिक आंतरराष्ट्रीय सहकार्याने शांतता निर्माण करण्याचा प्रयत्न करते. 
  • मुख्यालय: फ्रान्स.
• आंतरराष्ट्रीय शुद्ध आणि रसायनशास्त्र संस्था (IUPAC):
  • हे नियतकालिक सारणी, रासायनिक नावे आणि शब्दावली या नवीन घटकांच्या नामकरणाशी संबंधित आहे; मोजण्यासाठी मानक पद्धतीनुसार, अणू वजनाविषयी जागतिक प्राधिकरण आणि इतर बऱ्याच गंभीर माहिती प्रदान करते. 
  • डॉ. लिन एम. सोबी हे आययूपीएसीचे कार्यकारी संचालक आहेत. 
• आंतरराष्ट्रीय विज्ञान संघटना: 
  • आंतरराष्ट्रीय विज्ञान संस्था (ICSU) आणि आंतरराष्ट्रीय सामाजिक विज्ञान संस्था (ISSC) यांच्यातील विलीनीकरणाच्या परिणामी 2018 मध्ये आयएससी तयार केली गेली. 
  • नैसर्गिक आणि सामाजिक विज्ञान आणि आपल्या प्रकारची सर्वात मोठी आंतरराष्ट्रीय विज्ञान संघटना एकत्र आणणारी ही एकमेव आंतरराष्ट्रीय स्वयंसेवी संघटना आहे. 
  • मुख्यालय: फ्रान्स.
• आंतरराष्ट्रीय भौतिकशास्त्र आणि भूभौतिकी संस्था  (IUGG):  
  • 1919 मध्ये स्थापन झालेली ही एक स्वयंसेवी, वैज्ञानिक संस्था आहे. 
  • IUGG आंतरराष्ट्रीय पदोन्नती आणि पृथ्वीच्या वैज्ञानिक अभ्यासाचे समन्वय (भौतिक, रसायन आणि गणितीय) आणि अंतराळातील त्याच्या वातावरणास समर्पित आहे.
  • सरचिटणीस: अलेक्झांडर रुडलोफ.

योग्य उत्तर पॅरिस आहे.

Key Points

• युनेस्को
  • दीर्घ रूप - संयुक्त राष्ट्र शैक्षणिक, वैज्ञानिक आणि सांस्कृतिक संघटना
  • याची स्थापना 16 नोव्हेंबर 1945 रोजी झाली.
  • त्याचे 195 सदस्य व 8 सहयोगी सदस्य आहेत आणि ते जनरल कॉन्फरन्स वणि कार्यकारी मंडळाद्वारे नियंत्रित केले जाते.
  • शिक्षण, विज्ञान, संस्कृती, दळणवळण आणि माहितीच्या माध्यमातून शांततेची संस्कृती, गरिबी निर्मूलन, शाश्वत विकास आणि आंतरसांस्कृतिक संवाद यासाठी योगदान देणे हे त्याचे ध्येय आहे. हे प्रामुख्याने जागतिक प्राधान्य क्षेत्र "आफ्रिका" आणि "लिंग समानता" मधील उद्दिष्टांच्या संचावर लक्ष केंद्रित करते.
  • मुख्यालय - पॅरिस, फ्रान्स
  • महासंचालक - ऑड्रे अझौले