कला आणि संस्कृती MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Art and Culture - मोफत PDF डाउनलोड करा

पर्याय 3 योग्य आहे.

In News

• मंगिनापुडी येथे नवीन ग्रीनफील्ड बंदराच्या बांधकामाद्वारे मछलीपट्टनमचे पुनरुज्जीवन होत आहे, जे त्याला त्याच्या ऐतिहासिक सागरी वारशाशी पुन्हा जोडत आहे.

Key Points

• इसवीसनपूर्व 3 ऱ्या शतकात सातवाहन राजवंशाच्या काळात मछलीपट्टनम हे एक महत्त्वाचे बंदर म्हणून स्थापित झाले होते. म्हणून, पर्याय 3 योग्य आहे.
• कोरोमंडल किनाऱ्यावरील स्थानामुळे त्याने जागतिक सागरी व्यापार आकर्षित केला आहे.
• नंतर बहमनी, विजयनगर आणि कुतुबशाही शासकांनी त्यावर राज्य केले होते, या शहरात पोर्तुगीज, डच आणि ब्रिटिश व्यापारी केंद्रे उदयास आली होती.
• 1611 मध्ये ब्रिटिशांनी येथे त्यांची पहिली फॅक्टरी स्थापन केली, ज्याने बंगालच्या उपसागरात त्यांचा प्रवेश चिन्हांकित केला होता.

Additional Information

• हे शहर त्याच्या कलमकारी कला आणि मलमल वस्त्रांसाठी देखील प्रसिद्ध आहे.
• 1779 मध्ये आलेल्या चक्रीवादळाने हे बंदर शहर उद्ध्वस्त केले, ज्यामुळे व्यापाराचे महत्त्व कमी झाले.

पर्याय 4 योग्य आहे.

In News

• अलीकडेच मेघालयातील जोवाई येथे बेहदीनख्लम महोत्सव साजरा करण्यात आला. या महोत्सवामध्ये प्नार समाजाच्या विधींचा आणि सामुदायिक सहभागाचा एक उत्साही संगम दिसून आला आहे.

Key Points

• बेहदीनख्लम या शब्दाचा अर्थ "प्लेगला (रोगराईला) दूर करणे" असा होतो. तो बेह दिएन (काठ्यांनी हाकलून लावणे) आणि ख्लम (प्लेग) या प्नार शब्दांवरून आला आहे. म्हणून, पर्याय 4 योग्य आहे.
• दरवर्षी जुलैमध्ये पेरणीच्या हंगामानंतर हा उत्सव साजरा केला जातो. वाईट शक्ती, रोग आणि दुर्भाग्य दूर करणे आणि चांगल्या पीक व समृद्धीसाठी आवाहन करणे हा याचा उद्देश आहे.
• विधीतील ठळक बाबींमध्ये हे समाविष्ट आहे:
  • जंगलातून दिएन ख्लम आणि ख्नोंग नावाचे पवित्र लाकडी ओंडके आणले जातात.
  • तरुण बांबूच्या काठ्यांनी घरांच्या छपरांना मारतात, जे एक प्रतीकात्मक हावभाव आहे.

​शेवटच्या दिवशी ऐतनार येथे पारंपरिक नृत्यासाठी आणि मिंथॉन्ग येथे दाद-लावाकोर नावाच्या विशिष्ट फुटबॉलसारख्या खेळासाठी एकत्र येतात.

Additional Information

• हा प्नार (जयंतिया) समुदायाचा सर्वात महत्त्वाचा सांस्कृतिक उत्सव आहे.
• या विधींमध्ये पूर्वजांच्या श्रद्धा प्रणाली आणि आरोग्य, समुदाय व कृषी कल्याणाच्या सामूहिक अभिव्यक्तींचे मिश्रण आहे.

पर्याय 4 योग्य आहे.

In News

• भारताच्या आगामी 16 व्या जनगणनेच्या (2026–27) तयारीचा एक भाग म्हणून, विशेषतः त्यांच्या असुरक्षित आणि एकाकी स्थितीमुळे, जारवांसारख्या स्थानिक जमातींच्या गणनेवर चर्चा सुरू झाली आहे.

Key Points

• विधान I: जारवा हे प्रत्यक्षात एक PVTG आहेत, परंतु ते निकोबार बेटांवर नव्हे, तर मध्य आणि दक्षिण अंदमान बेटांवर राहतात. म्हणून, विधान I अयोग्य आहे.
• विधान II: ते जांगिल जमातीचे वंशज असल्याचे मानले जातात आणि काही अनुवांशिक अभ्यासांवरून असे दिसून येते की, ते आशियातील सर्वात प्राचीन मानवी वसाहतींपैकी एक आहेत, ज्यांचा वंश आफ्रिकेतील पहिल्या लाटेपासून आहे. म्हणून, विधान II योग्य आहे.
• विधान III: जारवा लोक, शिकारी-अन्न संकलक-मच्छीमार जीवनशैलीचे पालन करतात, जे वनोपज, शिकार आणि किनारी मासेमारीवर अवलंबून आहेत. म्हणून, विधान III योग्य आहे.
• विधान IV: 16 व्या जनगणनेत (2026–2027 पासून टप्प्याटप्प्याने) 1931 नंतर प्रथमच जातीय गणना समाविष्ट असेल आणि त्यात जारवा जमातीसारख्या PVTGs पर्यंत पोहोच समाविष्ट असेल. म्हणून, विधान IV योग्य आहे.

Additional Information

• अंदमान व निकोबार आदिवासी जमाती संरक्षण नियमन, 1956 नुसार जारवा प्रदेशात प्रतिबंधित प्रवेश सुनिश्चित केला जातो.
• ते 40–50 लोकांच्या भटक्या जमातीत राहतात, ज्यांची एकूण लोकसंख्या 250–400 च्या दरम्यान आहे.
• बाहेरील संपर्काला विरोध करण्यासाठी ओळखली जाणारी ही जमात, अनेक मानवी हक्क आणि संवर्धन वादविवादांचे केंद्रबिंदू राहिली आहे.

पर्याय 2 योग्य आहे.

Key Points

• विधान I: तिरुचेंदूर हे भगवान मुरुगनच्या सहा अरुपादाई वीडू (पवित्र निवासस्थान) पैकी एक असून समुद्रकिनाऱ्यावर असलेले एकमेव आहे. उर्वरित सर्व टेकड्यांवर वसलेले आहेत. म्हणून, विधान I योग्य आहे.
• विधान II: राजा गोपुरम मंदिराच्या पश्चिमेस आहे, बहुतेक मंदिरांपेक्षा भिन्न, जेथे ते पूर्वेस आहे. कारण मंदिराच्या अगदी पूर्वेस समुद्र आहे. म्हणून, विधान II योग्य आहे.
• विधान III: मंदिर ग्रॅनाइटने नव्हे, तर लाल वालुकाश्माने बांधलेले आहे. म्हणून, विधान III अयोग्य आहे.
• विधान IV: हे मंदिर तामिळनाडूच्या थुथुकुडी जिल्ह्यात असून ते तमिळ स्थापत्य परंपरेचे एक उत्कृष्ट उदाहरण आहे. म्हणून, विधान IV योग्य आहे.

Additional Information

• हे मंदिर बंगालच्या उपसागराकडे तोंड करून आहे, जे मन्नारच्या आखाताच्या किनारपट्टीचा एक भाग आहे.
• 138 फूट उंचीच्या गोपुरमच्या वर असलेले नऊ कलश मंदिराच्या नऊ स्तरांचे प्रतीक आहेत.
• गर्भगृहात भगवान मुरुगन यांची उभी मूर्ती आहे आणि ते मंडप, मंदिरे आणि कोरीव खांबांनी वेढलेले आहे.

पर्याय 1 योग्य आहे.

In News

• अलीकडेच केंद्रीय संस्कृती आणि पर्यटन मंत्र्यांनी, उत्तर दिल्लीतील शालीमार बागेतील 17 व्या शतकातील मुघलकालीन वास्तू, शीशमहालचे, जीर्णोद्धार आणि अनावरण केले आहे.

Key Points

• विधान I: शीशमहाल, 1653 मध्ये शाहजहानची पत्नी इज्ज-उन-निशा बेगम यांनी काश्मीरच्या शालीमार बागेची प्रतिकृती म्हणून बांधला होता. म्हणून, विधान I योग्य आहे.
• विधान II: हे स्मारक त्याच्या आरशात कोरलेले कक्ष आणि कांगडा व राजस्थानी कलाम शैलीतील चित्रांसाठी प्रसिद्ध आहे, ज्यामध्ये केशव, सूरदास आणि बिहारी यांचे काव्यात्मक दृष्टांत दर्शविलेले आहेत. म्हणून, विधान II योग्य आहे.
• विधान III: ऐतिहासिक नोंदींवरून असे दिसून येते की, औरंगजेबाने 1658 मध्ये येथे आपला शाही राज्याभिषेक केला होता. म्हणून, विधान III योग्य आहे.
• विधान IV: ही रचना प्रामुख्याने विटांच्या दगडी बांधकामाने आणि लाल वालुकाश्माने बांधलेली आहे, संगमरवरी नाही, आणि ती छत्री आणि झरोख्यांसह राजपूत स्थापत्यकलेऐवजी मुघल बाग स्थापत्यकलेचे अनुसरण करते. म्हणून, विधान IV अयोग्य आहे.

Additional Information

• या राजवाड्यात बारादरी आणि पाण्याच्या वाहिनीसह एक कमान आहे, जी मुघल सौंदर्यशास्त्रानी वैशिष्ट्यपूर्ण आहे.
• 1983 मध्ये ते राष्ट्रीय महत्त्वाचे स्मारक म्हणून घोषित करण्यात आले होते.
• शेजारील रचना लाल वालुकाश्मापासून बनवलेले हमाम (स्नानगृह) म्हणून वापरली जात असे, असे मानले जाते.

योग्य उत्तर मणिपूर आहे.

Key Points

• 14 जानेवारी'22 रोजी मणिपूरमध्ये 18 व्या कचई लेमन महोत्सवाची सांगता झाली.
• उखरुल जिल्ह्यातील कचई गावात हा 2 दिवसांचा कार्यक्रम होता.
• मणिपूरच्या कचई लिंबूला भौगोलिक निर्देश (GI) नोंदणी टॅग प्रदान करण्यात आला आहे.
• हे अद्वितीय मानले जाते कारण तो ॲस्कॉर्बिक आम्लाचा समृद्ध स्त्रोत आहे.
• 'सुरक्षित पर्यावरण आणि ग्रामीण परिवर्तनासाठी सेंद्रिय कचई लिंबू' हा महोत्सवाचा विषय होता.

Additional Information

• मणिपूरने डिसेंबर 2021 मध्ये वरिष्ठ महिला राष्ट्रीय फुटबॉल चॅम्पियनशिप जिंकली आहे.
• भारतीय रेल्वे मणिपूरमध्ये जगातील सर्वात उंच घाट रेल्वे पूल बांधत आहे.
• कादंबरीकार बेरील थांगा यांना त्यांच्या पुस्तकासाठी 12 वा मणिपूर राज्य साहित्य पुरस्कार 2020 मिळाला आहे – ई अमादी अदुंगेगी इथत’ (आय अँड द देन आयलंड).
• मणिपूरचे मुख्यमंत्री: एन. बिरेन सिंग;
• राज्यपाल: ला. गणेशन.

योग्य उत्तर आसाम आहे.

Key Points

• अंबुबाची मेळा हा पूर्व भारतातील सर्वात मोठ्या मंडळांपैकी एक आहे. हा कामाख्या मंदिराचा सर्वात महत्वाचा उत्सव आहे आणि दरवर्षी जून महिन्यात साजरा केला जातो.
• हा तपस्येचा विधी आहे, शक्ती संस्काराने साजरा केला जाणारा सण. कामाख्या ही मातृपंथ म्हणजेच शक्तीला मूर्त रूप देते अशी श्रद्धा आहे.

Important Points

• कुंभमेळा हा एक फार मोठा मेळा आहे आणि हिंदू यात्रेकरूंचा सर्वात मोठा मेळा आहे, जो दर बारा वर्षांनी चार पवित्र ठिकाणी प्रयाग (अलाहाबाद), हरिद्वार, उज्जैन आणि नाशिक येथे साजरा केला जातो.
• बिहारमध्ये गंगा आणि गंडक नदीच्या संगमावर (नोव्हेंबर) पौर्णिमेच्या दिवशी सोनेपूर पशु मेळा भरतो. सोनपूरचा मेळा हरिहर छेत्र मेळा म्हणूनही ओळखला जातो.
• पुष्कर मेळा हा जगातील सर्वात मोठ्या उंट मेळ्यांपैकी एक आहे, जो (ऑक्टोबर-नोव्हेंबर) राजस्थानच्या सर्वात जुन्या शहर "पुष्कर" मध्ये आयोजित केला जातो. पुष्कर उंट मेळा जगभरातून, विशेषतः इस्रायलमधून मोठ्या संख्येने अभ्यागतांना आकर्षित करतो.
• हेमिस गोम्पा उत्सव ही एक धार्मिक जत्रा आहे आणि भारतातील बौद्ध समुदायासाठी सर्वात शुभ प्रसंगांपैकी एक आहे.

योग्य उत्तर कर्नाटक आहे.

Key Points

• 11 डिसेंबर 2021 रोजी कर्नाटकातील दक्षिण कन्नड जिल्ह्यातील मूडबिद्री येथे कंबाला ही पारंपारिक म्हशींची शर्यत पार पडली.
• म्हशींच्या 200 हून अधिक जोड्यांनी सहभाग घेतला.
• कंबाला हा एक लोक खेळ आहे, जो पारंपारिकपणे स्थानिक तुलुवा जमीनदार आणि कर्नाटकातील दक्षिण कन्नड आणि उडीपी आणि केरळमधील कासारगोड, तुलुनाडू म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या किनारपट्टीच्या जिल्ह्यांतील घराण्यांद्वारे आयोजित केला जातो.

Additional Information 

• खाली भारतातील प्राण्यांच्या खेळांची यादी आहे.

• प्राण्यांचे खेळ	राज्य
  जल्लीकट्टू	तामिळनाडू
  कोंबड्यांची-मारामारी	आंध्र प्रदेश, झारखंड, तामिळनाडू
  बैलगाडी शर्यत	महाराष्ट्र
  उंटांची शर्यत	राजस्थान
  बुलबुलची मारामारी	आसाम

योग्य उत्तर ​ओडिया आहे.

• भारतामध्ये तामिळ,तेलगू,संस्कृत, कन्नड. मल्याळम आणि ओडिया या सहा भाषांना शास्त्रीय भाषेचा दर्जा मिळाला आहे.
  • तामिळ ही असा दर्जा मिळणारी पहिली भाषा होती.  

• अधिकृत भाषा 
  • भारतीय संविधानातील भाग XVII अनुच्छेद 343 ते  351 अधिकृत भाषेशी संबंधित आहे. 
  • देवनागरी लिपीतील हिंदी ही संघाची अधिकृत भाषा आहे.
  • मूलतः आठव्या अनुसूचीमध्ये चौदा भाषा होत्या, परंतु घटनादुरुस्तीने आठ भाषा जोडल्या गेल्या.
  • प्रथम अधिकृत भाषा आयोगाची नियुक्ती 1955 मध्ये श्री बी.जी. खेर यांच्या अध्यक्षतेखाली झाली.  

• 21 वा घटनात्मक दुरुस्ती कायदा,1967 ने आठव्या अनुसूचीमध्ये प्रादेशिक भाषा म्हणून सिंधी भाषेचा समावेश करण्यात आला.
• 71 व्या घटनादुरुस्ती कायदा,1992 ने आठव्या अनुसूचीमध्ये मणिपुरी,कोंकणी आणि नेपाळी या भाषांचा समावेश करण्यात आला.
• 92 वा घटनात्मक दुरुस्ती कायदा 2003 ने  त्यात बोडो, डोगरी, मैथिली आणि संथाली या चार नवीन भाषा जोडल्या. 

• उत्तर प्रदेशमधील लखनऊ येथे 12 जानेवारी 2020 रोजी 23 वा राष्ट्रीय युवा महोत्सव 2020 आयोजित केला गेला.
• केंद्रीय युवा कार्य व क्रीडा मंत्री किरेन रिजिजू आणि मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांनी-दिवस चाललेल्या या कार्यक्रमाचे उद्घाटन केले.
• 1995 पासून हे देशातील तरुणांना व्यासपीठ उपलब्ध करून देण्यासाठी आणि विविध कामांमध्ये त्यांची कौशल्य दर्शविण्याची संधी उपलब्ध करुन देण्याच्या उद्देशाने आयोजित करण्यात आले आहे.

बरोबर उत्तर Popir आहे.

मुख्य मुद्दे

• पोपीर नृत्य हा अरुणाचल प्रदेशातील नृत्य प्रकार आहे. अरुणाचल प्रदेशात पोपीर नृत्यातील लोकप्रिय नृत्य प्रकारासाठी गॅलो जमाती. लोकप्रिय नृत्य हे आदिवासींसाठी एक खास वैशिष्ट्य आहे आणि प्रेक्षकांसाठी पाहण्यासारखे नृत्य आहे. हे प्रामुख्याने महिला सदस्य करतात.
• त्याचे नृत्य हे एपी मधील देवी मोपला सर्वोच्च श्रद्धांजली आहे असे मानले जाते की ती समृद्धी आणि प्रजननक्षमतेची देवी आहे. ती गहलोत जमातीतील सर्वात पूज्य देवी आहे.

अतिरिक्त माहिती

• सध्या भारतात अधिकृतपणे 9 शास्त्रीय नृत्ये आहेत.
•         नृत्य प्रकार आणि त्यांची राज्ये

हरियाणा हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• लूर नृत्य हे उत्तर भारतातील हरियाणा राज्यातील लोकप्रिय पारंपरिक लोकनृत्य आहे.
• इतर लोकनृत्यांप्रमाणेच स्थानिकांसाठी आनंद आणि दुःख व्यक्त करण्याचा हा एक मार्ग आहे.
• हरियाणाच्या बांगर आणि बागर प्रदेशात हे खूप प्रसिद्ध आहे.
• हे 'फाल्गुन' महिन्यात आयोजित केले जाते, जे ग्रेगोरियन दिनदर्शिकेमध्ये  फेब्रुवारी आणि मार्च महिन्यांत येते.
• या नृत्यातून वसंत ऋतूचे आगमन आणि रब्बी पिकांची लागवड सूचित केली जाते.
• हे नृत्य अनेकदा होळीच्या उत्सवात केले जाते.
• हरियाणातील इतर प्रसिद्ध नृत्य प्रकार झुमर, फाग, डाफ, धमाल, गुग्गा, खोर आणि गगोर हे आहेत.

Additional Information

•  भारतातील प्रसिद्ध नृत्य​:

योग्य उत्तर फरीदाबाद आहे.

Key Points

• 35 वा सूरजकुंड आंतरराष्ट्रीय हस्तकला मेळा 19 मार्च ते 4 एप्रिल 2022 दरम्यान फरीदाबाद येथे होणार आहे.
• जम्मू-काश्मीर हे त्यासाठी थीम स्टेट आहे.
• हा मेळा हस्तकला, हातमाग आणि भारताचा सांस्कृतिक वारसा यांची समृद्धता आणि विविधता दर्शवेल.
• सूरजकुंड जत्रेत 30 हून अधिक देश सहभागी होणार असून भागीदार राष्ट्र उझबेकिस्तान आहे.

Additional Information 

• केंद्रीय राज्यमंत्री कैलाश चौधरी यांनी 9 मार्च 2022 रोजी नवी दिल्ली येथे पुसा कृषी विज्ञान मेळा 2022 चे उद्घाटन केले.
• भारतीय कृषी संशोधन परिषद-भारतीय कृषी संशोधन संस्था (IARI) तर्फे तीन दिवसीय कृषी मेळा आयोजित केला जात आहे.
• "तांत्रिक ज्ञानासह स्वावलंबी शेतकरी" ही या मेळ्याची मुख्य थीम आहे.
• या मेळ्यात IARI चे नवीन नवनवीन तंत्रज्ञान दाखवले जाईल.

योग्य उत्तर भिल आहे.

Key Points 

• हे नृत्य प्रसिद्ध आहे आणि मुख्यतः सर्व समुदायांद्वारे सादर केले जाते परंतु राजस्थानच्या मेवाड आणि मारवाड प्रदेशात ते सर्वात प्रसिद्ध आहे.
• गायर नृत्य स्त्री आणि पुरुष दोघेही करतात.
• होळी आणि जन्माष्टमी सारख्या प्रसंगी हे केले जाते.
• भील नृत्यातून गायरची उत्पत्ती झाली .