बंगालचा उदय MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Rise of Bengal - मोफत PDF डाउनलोड करा

मीर कासिम हे योग्य उत्तर आहे.Key Points

• मीर कासिमने बर्दवान, मिदनापूर आणि चितगावची भूमी इंग्रजांना दिली होती.
• 1762 मध्ये त्याने आपली राजधानी मुर्शिदाबादहून मुंगेर (मोंघीर) येथे हस्तांतरित केली.
• त्याने दूसरा शाह आलम आणि शुजा-उद-दौला यांच्याशी युती करून मन्रो विरुद्ध बक्सरची लढाई (ऑक्टोबर 1764) लढली.
• त्याने सैन्याचे आधुनिकीकरण करण्याचा प्रयत्न केला, मुंगेर येथे फायर लॉक आणि तोफ कारखाना स्थापन केला होता.
• बक्सर येथे पराभूत झाल्यानंतर त्याने 1765 मध्ये इंग्रजांशी अलाहाबादचा तह केला आणि नंतर अवधला पलायन केले.

मीर कासिमची प्रतिमा

योग्य उत्तर हुसेन शाह आहे.

Key Points

• हुसेनशाही घराण्याचा संस्थापक अलाउद्दीन हुसेन शाह याने हबशी सुलतान शमसुद्दीन मुझफ्फर शाहची हत्या करून बंगालच्या गादीवर कब्जा केला.
  • बहलोल लोदीकडून त्याचा पराभव झाला.
  • हुसेन शाह हे चैतन्य महाप्रभूंचे समकालीन होते

योग्य उत्तर मुर्शिद कुली खान आहे.

• मुर्शिद कुली खान हे बंगालचे पहिले नवाब होते ज्यांनी 1717 ते 1727 पर्यंत राज्य केले.
• त्याने मकशुदाबाद (अकबराने दिलेले) शहराचे नाव बदलून मुर्शिदाबाद केले आणि फारुक्शियारने शहराचा नवाब नाझीम बनला.
• औरंगजेबाच्या आदेशानुसार त्याने बांगलादेशातील ढाका येथून राजधानी मुर्शिदाबाद येथे हलवली आणि शहराचे नाव ‘मुर्शिदाबाद’ ठेवले.

Additional Information

अलीवर्दी खान

• तो बंगालचा नवाब होता ज्याने 1740 ते 1756 पर्यंत राज्य केले.
• ताे मुघल नेत्यांपैकी एक होता ज्याने बंगालवरील मराठ्यांच्या आक्रमणाच्या वेळी मराठा विरुद्ध बर्दवानच्या लढाईतील विजयासाठी ओळखला जाताे.

शुजा-उद्दीन मुहम्मद खान

• तो नासिरी घराण्यातील बंगालचा दुसरा नवाब होता.
• त्याने 1727 ते 1739 पर्यंत राज्य केले.
• सन 1727 मध्ये त्यांची ओडिशाचे सुभेदार आणि बंगालचे सुभेदार म्हणून नियुक्ती करण्यात आली.
• 1731 मध्ये त्याची बिहारचे सुभेदार म्हणून नियुक्ती झाली.
• त्याने मुर्शिद कुली खान, अजमत अन-निसा बेगम आणि झैनब अन-निसा बेगम यांंच्या मुलींशी विवाह केला.

नादिर शाह

• 1736 ते 1747 पर्यंत तो इराणचा राजा होता.
• तो तुर्किक अफशरीद साम्राज्याचा संस्थापकही होता.
• त्याने भारतावर हल्ला केला आणि मुहम्मद शाहचा पराभव केला, दिल्ली जिंकली आणि भारतीय संपत्ती आणि सोन्यासाठी माघार घेण्याचे मान्य केले.

योग्य उत्तर प्लासी आहे.

Key Points

• 23 जून 1757 रोजी प्लासीच्या लढाईत अंतर्गत कारस्थानामुळे लॉर्ड रॉबर्ट क्लाइव्हकडून नवाब सिराज-उद-दौलाचा पराभव झाला.
• नवाबचा विश्वासघात खालील व्यक्तींनी केला: मीर जाफर (मीर बक्षी), माणिकचंद (कलकत्त्याचा प्रभारी अधिकारी), अमीरचंद (श्रीमंत शीख व्यापारी), जगत सेठ (बंगालचा सर्वात मोठा सावकार), खादिम खान (सैनिकांचा सेनापती).
• सिराज-उद-दौलाला मीर मदान आणि मोहन लाल यांनी पाठिंबा दिला होता.

Important Points

• रॉबर्ट क्लाइव्हच्या नेतृत्वाखालील ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनीच्या सैन्याने बंगालचा शेवटचा नवाब सिराज-उद-दौला आणि त्याच्या फ्रेंच मित्रांच्या सैन्याविरुद्ध चढाई केली.

Additional Information

• सिराज-उद-दौला बद्दल: (1756-57)
  • तो अलीवर्दी खान याचा नातू आणि त्याचा उत्तराधिकारीही होता.
  • 20 जून 1756 रोजी कासीमबाजार येथील इंग्रजांची वखार त्याने ताब्यात घेतली.
  • 2 जानेवारी 1757 रोजी अलीनगरचा तह झाला, ज्यामध्ये सिराजने ब्रिटीशांनी केलेल्या सर्व मागण्या मान्य केल्या. त्यानंतर मार्च 1757 रोजी इंग्रजांनी फ्रेंच वसाहत चंदरनगर ताब्यात घेतली.
  • अंधारकोठडीची घटना 1756 सिराज-उद-दौलाशी संबंधित आहे.

• रॉबर्ट क्लाइव्ह बद्दल:
  • तो 1757-1760 मध्ये पहिल्यांदा आणि 1765-1767 मध्ये दुसऱ्यांदा बंगालचा गव्हर्नर झाला.
  • त्याने बंगालमध्ये दुहेरी शासनव्यवस्था सुरु केली.

मुर्शिदाबाद हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• मुर्शिद कुली खान, ज्यांना मोहम्मद हादी म्हणूनही ओळखले जाते हे सूर्य नारायण मिश्रा म्हणून जन्मले, ते बंगालचे पहिले नवाब होते, त्यांनी 1717 ते 1727 पर्यंत कारभार सांभाळला.
  • इ.स. 1670 मध्ये दख्खनच्या पठारावर हिंदू म्हणून जन्मलेले मुर्शीद कुली खान यांना मुघल सरदार हाजी शफी यांनी विकत घेतले.
  • शफीच्या मृत्यूनंतर, त्याने विदर्भाच्या दिवाणाच्या अंतर्गत काम केले, त्या काळात त्याने तत्कालीन सम्राट औरंगजेबाचे लक्ष वेधले, ज्याने 1700 मध्ये त्याला दिवाण म्हणून बंगालला पाठवले. 
  • तथापि, त्याने प्रांताचा सुभेदार अझीम-उस-शानशी रक्तरंजित संघर्ष केला.
  • 1707 मध्ये औरंगजेबाच्या मृत्यूनंतर, अझीम-उस-शानचे वडील मुघल सम्राट बहादूर शाह I यांनी त्याला दख्खनच्या पठारावर स्थानांतरित केले.
  • राजधानी ढाक्याहून मुर्शिदाबादला हलवण्यात आली.

योग्य उत्तर मुर्शिद कुली खान आहे. 

Key Points 

• मुर्शिद कुली खान हे बंगालचे पहिले नवाब होते ज्यांनी 1717 ते 1727 पर्यंत राज्य केले.
• त्याने मकशुदाबाद (अकबराने दिलेले) शहराचे नाव बदलून मुर्शिदाबाद केले आणि तो फारुक्शियार शहराचा नवाब नाझीम बनला.
• औरंगजेबाच्या आदेशानुसार त्यांनी राजधानी ढाका, नंतर बांग्लादेश येथून मुर्शिदाबाद येथे हस्तांतरित केली आणि शहराचे नाव 'मुर्शिदाबाद' ठेवले.

Important Points

• अलीवर्दी खान हा बंगालचा नवाब होता ज्याने 1740 ते 1756 पर्यंत राज्य केले.
  • बंगालवरील मराठ्यांच्या आक्रमणाच्या वेळी मराठा विरुद्ध बर्दवानच्या लढाईतील विजयासाठी ओळखल्या जाणार्‍या मुघल नेत्यांपैकी ते एक होते.
• जॉब चार्नॉक हे ब्रिटीश कर्मचारी होते ज्याने 1686 मध्ये कोलकाता शहराची स्थापना केली.
• आसफ जाह हा मुघल सम्राटातील राजा औरंगजेबचा विश्वासू कुलीन आणि असफ जही घराण्याचा संस्थापक व निजाम होता.

महिपाल हे बरोबर उत्तर आहे.

• इसवी सनाच्या 8व्या शतकाच्या मध्यापासून पाल राजघराण्याने बंगाल आणि बिहारवर सुमारे चार शतके राज्य केले.
• देवपालच्या मृत्यूनंतर अधिपत्याचा कालावधी संपला आणि त्यानंतर स्थिरतेचा काळ सुरू झाला ज्यामुळे हळूहळू ऱ्हास आणि विघटन सुरु राहिले जोपर्यंत महिपालने राजघराण्याचे पुनरुज्जीवन केले नाही.

Important Points

• गोपालने राज्यात शांतता प्रस्थापित केली आणि पाल घराण्याचा पाया घातला.
  • तो बंगालचा पहिला स्वतंत्र बौद्ध राजा होता आणि सन 750 मध्ये गौरमध्ये लोकशाही निवडणुकीद्वारे सत्तेवर आला.
• सुमारे इ.स. 780 मध्ये गोपालनंतर धर्मपाल हा शासक बनला. त्याने आपल्या साम्राज्याचा विस्तार केला.
  • धर्मपालने कनौजचा राजा इंद्रयुधाचा पराभव केला आणि त्याचा वारस  चक्रयुधाला कनौजच्या सिंहासनावर बसवले.
  • राष्ट्रकूट राजा, ध्रुवने मोंग्यर (बिहार) जवळ धर्मपालचा युद्धात पराभव केला.
• धर्मपालनंतर त्याचा मुलगा देवपाल हा राज्यकर्ता झाला. तो सर्वात पराक्रमी पाल राजा होता.
  • त्याने प्राग्ज्योतिषपूर (आसाम) आणि उत्कला (ओडिसा) जिंकले.

Additional Information

• धर्मपालाने विक्रमशिला येथे प्रसिद्ध बौद्ध मठाची स्थापना केली. ते नालंदा म्हणून प्रसिद्ध झाले.
• पाल हे बौद्ध धर्माच्या महायान आणि तांत्रिक शाळांचे अनुयायी होते.

योग्य उत्तर सादत अली खान आहे.

• सआदत अली खान याला 'बुरहान-उल-मुल्क' ही पदवी देण्यात आली होती .
• तो अवध स्वायत्त राज्याचा संस्थापक होता ज्याला त्यानी 1722 मध्ये मुघलांपासून स्वतंत्र घोषित केले.
• सआदत खान "बुर्हान-उल-मुल्क" नंतर सफदर जंग/अद्बदुल मन्सूर, शुजा-उद-दौला, असफ-उद-दौला आणि वाजिद अली शाह हे अवध राज्याचे नवाब होते.

Additional Information 

योग्य उत्तर 12 ऑगस्ट 1765 आहे.

• रॉबर्ट क्लायव्ह आणि शुजा-उद-दौला यांच्यात अलाहाबाद तहावर स्वाक्षरी झाली. 
• शुजा-उद-दौलाने अलाहाबाद व कारा हे शाह आलम II च्या स्वाधीन केले.

• युद्ध नुकसान भरपाई म्हणून त्याला कंपनीला 50 लाख रुपये द्यावे लागले.
• तसेच बलवंतसिंग (बनारसचा जमीनदार) यांना त्याच्या संपत्तीचा संपूर्ण ताबा देण्यास भाग पाडले गेले.
• रॉबर्ट क्लायव्ह आणि शुजा-उद-दौला यांच्यात अलाहाबाद तहावर स्वाक्षरी झाली. 
• शाह आलमला शुजा-उद-दौलाने सुपूर्त केलेल्या अलाहाबाद येथे ईस्ट इंडिया कंपनीच्या संरक्षणाखाली राहण्याची आज्ञा देण्यात आली.
• सम्राटाला बंगाल, बिहार आणि ओरिसाच्या दिवाणी ईस्ट इंडिया कंपनीला 26 लाखांच्या वार्षिक देयकाच्या बदल्यात द्यावी लागली.

बंगाल हे बरोबर उत्तर आहे.

• अलीवर्दी खान हा बंगालचा नवाब होता.

Key Points

• अलीवर्दी खान हा सन 1740 ते 1756 पर्यंत बंगालचा नवाब होता.
  • त्याने नवाबांच्या नासिरी घराण्याचा पाडाव केला आणि स्वतः सत्ता ग्रहण केली.
  • बंगालवरील मराठा आक्रमणांदरम्यान मराठा साम्राज्याविरुद्ध बर्दवानच्या लढाईत विजय मिळवण्यासाठी देखील तो ओळखला जातो.

Additional Information

यंग बंगाल चळवळ हे योग्य उत्तर आहे.

• युवा बंगाल चळवळीचे नेते व प्रेरणादाता तरुण अ‍ॅंग्लो-इंडियन हेनरी व्हिवियन डेरोजिओ होते.
• 1820 च्या शेवटी आणि 1830 च्या दशकाच्या दरम्यान बंगाली विचारवंतांमध्ये एक मूलगामी प्रवृत्ती उद्भवली.
  • हा कल राजा राम मोहन रॉय यांच्या विचारधारेपेक्षा अधिक आधुनिक होता आणि “युवा बंगाल चळवळ” म्हणून ओळखला जातो.
• हेन्री लुईस व्हिवियन डेरोजिओ हे 19 व्या शतकातील भारतीय कवी होते.
• ते कोलकात्यातील ‘हिंदू कॉलेज’ चे सहाय्यक मुख्याध्यापकही होते.
• ‘बंगाल नवजागरण’ नावाच्या सामाजिक चळवळीचा तो प्रभावक आहे.

• थिओसोफिकल सोसायटीची स्थापना मॅडम ब्लेव्हॅटस्की आणि कर्नल ऑलकोट यांनी 1875 मध्ये न्यूयॉर्कमध्ये केली होती.
  • या चळवळीला भारतात अ‍ॅनी बेझेंट यांनी लोकप्रिय केले.
• बंगालची एशियाटिक सोसायटी, 15 जानेवारी, 1784 रोजी सर विल्यम जोन्स यांनी स्थापित केली.
  • इतिहास, शास्त्र किंवा भारत किंवा भारतीय उपखंडातील प्रादेशिक ग्रंथांमध्ये उपलब्ध प्राच्य ज्ञानाची सुरूवात व प्रबोधन करण्याचे उद्दीष्ट.
• अ‍ॅलन ऑक्टाव्हियन ह्यूम भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसचे जनक आहेत (1829 ते 1912).
  • उमेशचंद्र बॅनर्जी यांची कॉंग्रेसच्या पहिल्या सभेच्या पहिल्या अध्यक्षपदी निवड झाली.
  • भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसने 19 डिसेंबर 1929 रोजी लाहोर अधिवेशनात ऐतिहासिक ‘पूर्ण स्वराज’ - (संपूर्ण स्वातंत्र्य) ठराव संमत केला.
  • 26 जानेवारी 1930 रोजी जाहीर घोषणा करण्यात आली - हा दिवस कॉंग्रेस पक्षाने भारतीयांना ‘स्वातंत्र्यदिन’ म्हणून साजरा  करण्याचा आग्रह केला.
  • जवाहरलाल नेहरू लाहोर शहरात झालेल्या वार्षिक अधिवेशनात डिसेंबर 1929 मध्ये भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसचे अध्यक्ष म्हणून निवडले गेले.

योग्य उत्तर 1764 आहे.

Key Points

• 22 ऑक्टोबर 1764 रोजी बक्सरची लढाई झाली. ही लढाई ब्रिटिशांसाठी महत्त्वपूर्ण होती कारण त्याने त्यांना बंगाल आणि बिहारवर पूर्ण नियंत्रण दिले.
• हेक्टर मुनरो आणि मीर कासिमच्या संयुक्त सैन्यात लढाई झाली ज्यात शुजा-उद-दौला, शाह आलम दुसरा इत्यादी.
• या लढाईत मीर कासिमच्या एकत्रित सैन्याचा पराभव झाला.
• 12 ऑगस्ट 1765 रोजी रॉबर्ट क्लाइव्ह आणि शाह आलम दुसरा (मुघल सम्राट) यांच्यात अलाहाबादचा करार झाला.
• शाह आलम दुसरा याला पन्नास लाख रुपयांचा दंड भरावा लागला.

Additional Information

• बक्सरची लढाई ही फरमान आणि दस्तक यांच्या गैरवापराची आणि इंग्रजीच्या व्यापारी विस्तारवादी आकांक्षाचा परिणाम होती.
• बक्सरच्या लढाईची बीजे प्लासीच्या युद्धानंतर पेरली गेली जेव्हा मीर कासिम बंगालचा नवाब झाला.
• मुगल सैन्यात बक्सरच्या युद्धात 40,000 पुरुष होते, तर इंग्लिश ईस्ट इंडिया कंपनीच्या हेक्टर मुनरोच्या सैन्यात 10,000 पुरुषांचा समावेश होता.
• मीर कासिमच्या पराभवाने नवाबांचे राज्य संपुष्टात आले.

योग्य उत्तर मुर्शिद कुली खान आहे.

• मुर्शिद कुली खान हे बंगालचे पहिले नवाब होते ज्यांनी 1717 ते 1727 पर्यंत राज्य केले.
• त्याने मकशुदाबाद (अकबराने दिलेले) शहराचे नाव बदलून मुर्शिदाबाद केले आणि फारुक्शियारने शहराचा नवाब नाझीम बनला.
• औरंगजेबाच्या आदेशानुसार त्याने बांगलादेशातील ढाका येथून राजधानी मुर्शिदाबाद येथे हलवली आणि शहराचे नाव ‘मुर्शिदाबाद’ ठेवले.

Additional Information

अलीवर्दी खान

• तो बंगालचा नवाब होता ज्याने 1740 ते 1756 पर्यंत राज्य केले.
• ताे मुघल नेत्यांपैकी एक होता ज्याने बंगालवरील मराठ्यांच्या आक्रमणाच्या वेळी मराठा विरुद्ध बर्दवानच्या लढाईतील विजयासाठी ओळखला जाताे.

शुजा-उद्दीन मुहम्मद खान

• तो नासिरी घराण्यातील बंगालचा दुसरा नवाब होता.
• त्याने 1727 ते 1739 पर्यंत राज्य केले.
• सन 1727 मध्ये त्यांची ओडिशाचे सुभेदार आणि बंगालचे सुभेदार म्हणून नियुक्ती करण्यात आली.
• 1731 मध्ये त्याची बिहारचे सुभेदार म्हणून नियुक्ती झाली.
• त्याने मुर्शिद कुली खान, अजमत अन-निसा बेगम आणि झैनब अन-निसा बेगम यांंच्या मुलींशी विवाह केला.

नादिर शाह

• 1736 ते 1747 पर्यंत तो इराणचा राजा होता.
• तो तुर्किक अफशरीद साम्राज्याचा संस्थापकही होता.
• त्याने भारतावर हल्ला केला आणि मुहम्मद शाहचा पराभव केला, दिल्ली जिंकली आणि भारतीय संपत्ती आणि सोन्यासाठी माघार घेण्याचे मान्य केले.

योग्य उत्तर दुसरा आहे.

शुजा-उद-दीन मुहम्मद खान हा नासिरी घराण्यातील बंगालचा दुसरा नवाब होता.

• त्याने 1727 ते 1739 पर्यंत राज्य केले.
• सन 1727 मध्ये त्यांची ओडिशाचा सुभेदार आणि बंगालचा सुभेदार म्हणून नियुक्ती करण्यात आली.
• 1731 मध्ये त्यांची बिहारच्या सुभेदारपदीही नियुक्ती झाली.
• त्यांनी मुर्शिद कुली खान, अजमत अन-निसा बेगम आणि झैनब अन-निसा बेगम यांच्या मुलींशी विवाह केला.

योग्य उत्तर रॉबर्ट क्लाइव्ह आहे.

Key Points 

• नवाबाचा सेनापती मीर जाफर याला लाच देण्यात यशस्वी झालेल्या ब्रिटिश अधिकारी रॉबर्ट क्लाइव्हने खेळलेल्या विश्वासघातामुळे बंगालचा नवाब सिराज-उद-दौलाचा पराभव झाला.
• रॉबर्ट क्लाइव्ह , कंपनीच्या सेवेतील एक तरुण लिपिक, यांनी प्रस्तावित केला की त्रिचिनोपोली येथे वेढा घातलेल्या मुहम्मद अलीवरील फ्रेंच दबाव , कर्नाटकची राजधानी आर्कोटवर हल्ला करून सोडला जाऊ शकतो.
• हा प्रस्ताव मान्य करण्यात आला आणि क्लाइव्हने केवळ 200 इंग्रज आणि 300 भारतीय सैनिकांसह आर्कोटवर हल्ला केला आणि त्याचा ताबा घेतला.
• प्रथम 1757 मध्ये आणि नंतर 1765 मध्ये त्यांची बंगालच्या राज्यपालपदी दोनदा नियुक्ती झाली.
• 1765 मध्ये स्वाक्षरी केलेला अलाहाबादचा करार हा त्याचा मुख्य गौरव आहे, ज्याने कंपनीला बंगाल, बिहार आणि ओडिशामधील साम्राज्याच्या वतीने 'दिवानी' किंवा महसूल गोळा करण्याचा अधिकार दिला आणि ब्रिटिश वर्चस्वासाठी पूर दरवाजे उघडले.

Additional Information